มหาชาติคำหลวง

ขอบคุณที่มา>>> http://pspreaw.wixsite.com/thailandliterature/

เรื่องย่อ

           คำว่า “มหาชาติ” แปลว่า  พระชาติอันยิ่งใหญ่ หรือพระชาติที่สำคัญ  หมายถึงเรื่องเวสสันดรชาดก  ซึ่งเป็นเรื่องของพระเวสสันดรโพธิสัตว์  ก่อนที่จะมาประสูติและตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า   ในพระชาตินี้  พระโพธิสัตว์ได้ทรงบำเพ็ญบารมีครบ ๑๐  ประการ  เรียกว่า  “ทศบารมี”  คือ  ทานบารมี  ศีลบารมี  เนกขัมบารมี  ปัญญาบารมี  วิริยบารมี  อธิษฐานบารมี  สัจจบารมี  ขันติบารมี  เมตตาบารมี และอุเบกขาบารมี  จึงถือว่าเป็นพระชาติสำคัญ  เรียกว่า  “มหาชาติ”  เป็นพระชาติหนึ่งในทศชาติ  พุทธศาสนิกชนถือว่าทศชาตินั้นสำคัญและศักดิ์สิทธิ์ถึงกับจดชื่อ ย่อของชาดกทั้งสิบไว้ท่องจำเพื่อเป็นสิริมงคล   เรียกว่า  “หัวใจพระเจ้าสิบชาติ”  หรือ  “หัวใจทศชาติ”  เรื่องมหาชาติ  เดิมแต่งเป็นภาษาบาลี  เป็นฉันท์ปัฐยาวัตร  มีทั้งหมด ๑,๐๐๐  คาถา จึงเรียกว่า “คาถาพัน”
          คำหลวง  หมายถึง  หนังสือที่มีลักษณะ ดังนี้
          ๑.  พระมหากษัตริย์ หรือ ราชวงศ์ชั้นผู้ใหญ่ทรงพระราชนิพนธ์ หรือ โปรดให้ประชุมนักปราชญ์ราชบัณฑิตช่วยกันแต่งขึ้น
          ๒.  แต่งด้วยคำประพันธ์หลายชนิดมีทั้ง โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน และร่าย  เช่น  มหาชาติ
คำหลวง  พระนลคำหลวง
          ๓.  แต่งได้ดีถูกต้องตามลักษณะฉันทลักษณ์  สามารถยึดเป็นแบบอย่างและสามารถสวดเข้าทำนองหลวงได้  หนังสือที่มีลักษณะการแต่งอย่างมหาชาติคำหลวง  เช่น นันโทปนันทสูตร
คำหลวง และพระมาลัยคำหลวง


เนื้อเรื่องแบ่งออกเป็น ๑๓ กัณฑ์  ได้แก่
          ๑.  กัณฑ์ทศพร  กล่าวถึงพระนางผุสดีชายาของพระอินทร์  รับพรสิบประการจากพระอินทร์ก่อนจุติจากสวรรค์ลงมาเป็นพระมารดาข องพระเวสสันดร
          ๒.  กัณฑ์หิมพานต์  กล่าวถึงพระนางมัทรีทูลพรรณนาป่าหิมพานต์ถวายพระเวสสันดรเมื่อพ ระองค์ถูกขับออกจากพระนครเพราะได้พระราชทานช้างปัจจัยนาเคนทร์ใ ห้แก่พราหมณ์เมืองกลิงคราษฎร์
          ๓.  กัณฑ์ทานกัณฑ์  กล่าวถึงสตสดกมหาทานที่พระเวสสันดรทรงบริจาคก่อนเด็จออกจากพระนคร
          ๔.  กัณฑ์วนปเวสน์  กล่าวถึงพระเวสสันดรเด็จออกจากพระนครไปสู่ป่าใหญ่
          ๕.  กัณฑ์ชูชก  กล่าวถึงชูชกซึ่งเป็นต้นเหตุให้พระเวสสันดรได้ทรงบำเพ็ญบุตรทาน
          ๖.  กัณฑ์จุลพน  เป็นการกล่าวของพรานเจตบุตรพรรณนาป่าให้ชูชกฟัง
          ๗.  กัณฑ์มหาพน  เป็นการกล่าวของอัจจุตฤษี  พรรณนาป่าใหญ่ให้ชูชกฟังเพื่อชี้ทางไปพบพระเวสสันดร
          ๘.  กัณฑ์กุมาร  กล่าวถึงชูชกพบพระเวสสันดรทูลขอชาลี-กัณหา  พระเวสสันดรประทานสองกุมารแก่ชูชก
          ๙.  กัณฑ์มัทรี  กล่าวถึงพระนางมัทรีเสด็จกลับจากหาผลไม้ในป่าไม่พบสองกุมารก็เศ ร้าโศกจนสลบไป
          ๑๐.  กัณฑ์สักกบรรพ  พระอินทร์แปลงเป็นพราหมณ์ทูลขอพระนางมัทรีและประทานพร
๘ ประการให้แก่พระเวสสันดร
          ๑๑.  กัณฑ์มหาราช  ชูชกหลงทางพาสองกุมารเข้ากรุงสีพี  ทำให้พระเจ้ากรุงสญชัยได้พบสองกุมาร  จึงไถ่ตัวสองกุมารจากชูชก  ชูชกบริโภคเกินขนาดจนท้องแตกตาย  พระเจ้ากรุงสญชัยเด็จไปรับพระเวสสันดรกลับพระนคร
          ๑๒.  กัณฑ์ฉกษัตริย์  พระเจ้ากรุงสญชัย พระนางผุสดี พระเวสสันดร พระนางมัทรี ชาลี กัณหา พบกันต่างดีใจจนสลบ พระอินทร์บันดาลให้ฝนโบกขรพรรษตกต้องกษัตริย์ทั้งหกจึงฟื้น
          ๑๓.  กัณฑ์นครกัณฑ์  พระเวสสันดรเสด็จกลับพระนครสีพี